Chú thích Chiêu Từ Thánh Hiến Hoàng hậu

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Tống sử, quyển 243.
  2. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 109
  3. ↑ 《續資治通鑑長編*卷四百七十九》: 「...皇后曾祖贈太師孟元追封溫國公，曾祖母贈舒國太夫人範氏改蔡國。祖贈檢校太傅、安化軍節度使孟隨改淮康軍節度使、開府儀同三司，祖母贈潭國太夫人張氏改定國，贈隨國太夫人劉氏改潞國。父榮州刺史、提舉中太一宮兼集禧觀公事孟在加輕車都尉，食邑五百戶，母榮國夫人王氏追封慶國夫人。」
  4. ↑ Nguyên văn: 孟氏子能執婦禮，宜正位中宮
  5. ↑ 《續資治通鑑長編*卷四百七十二》: 樞密院再對，太皇太后問忠彥等亦聞孟家子細否？對曰：「孟在善人小官，門戶靜，別無事。」又宣諭曰：「不欲選於貴戚家，政恐其驕，驕即難教。」忠彥曰：「如孟在等人家自應不驕，亦須易教。不在富貴中生，則必謹畏。」太皇太后曰：「然。」時二月乙卯也。（二月二日乙卯。）及是月甲寅，太皇太后又宣諭：「孟家女入內能執婦禮，可降制立為皇后。」大防奏曰：「當擇日。」應曰：「今日明日皆好，只就明日降制。」王岩叟曰：「太皇太后宜降一手書付學士院，庶於事體為順。」從之。又語及賜予後家故事，大防曰：「漢時賜予厚。」應曰：「漢時遠，且說唐時。」大防曰：「唐時不見。」又問本朝，大防曰：「有之。但都無文字，必是出於內庫。若不賜予，必作債。」應曰：「曹琮向日還債極多。」琮，光獻叔父也。退聚都堂，召範百祿、梁燾，諭以今日降手書及於制中，要見奉母命之意，又令國史院檢孟元傳送學士院。乃擬手書草□進入。初欲就丙辰降手書，以皇帝本命，遂改用戊午。手書曰：「吾近以皇帝年長，中宮未建，歷選諸臣之家，參求賢德。故馬軍都虞候、贈太尉孟元孫女，閥閱之後，以禮自持，天姿端靖，雅合法相，宜立為皇后。付學士院降制施行，其他典禮並依已降指揮。」（不勘婚事，實錄略載於六年八月二日，今取王岩叟系年錄刪潤編入，可見朝廷議論之難，非一二日而成也。呂大防言仁宗不勘婚及陳子城事、太皇太后悔問田家事，皆在六年八月二十二日。大防又言要門閥並要勘婚恐難得，在六年十二月二十六日。宣諭得孟氏女及大防等議更不勘婚，在七年二月二日。宣諭立後在四月初二日。今並書於四月二日，惟始得孟氏女宣諭仍著其月日。）
  6. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 初，哲宗既長，宣仁高太后曆選世家女百余入宮。后年十六，宣仁及欽聖向太后皆愛之，教以女儀。元祐七年，諭宰執：「孟氏子能執婦禮，宜正位中宮。」命學士草制。又以近世禮儀簡略，詔翰林、台諫、給舍與禮官議冊后六禮以進。
  7. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 82
  8. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 帝親禦文德殿冊為皇后。宣仁太后語帝曰：「得賢內助，非細事也。」進后父閤門祗候在為宗儀使、榮州刺史，母王氏華原郡君。
  9. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 久之，劉婕妤有寵。紹聖三年，后朝景靈宮，訖事，就坐，諸嬪禦立侍，劉獨背立簾下，后閤中陳迎兒呵之，不顧，閤中皆忿。冬至日，會朝欽聖太后于隆祐宮，后御坐未髹金飾，宮中之制，惟后得之。婕妤在他坐，有慍色，從者為易坐，制與后等。眾弗能平，因傳唱曰：「皇太后出！」后起立，劉亦起，尋各復其所，或已撤婕妤坐，遂僕於地。懟不復朝，泣訴於帝。內侍郝隨謂婕妤曰：「毋以此戚戚，願為大家早生子，此坐正當為婕妤有也。」
  10. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 84
  11. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 會后女福慶公主疾，后有姊頗知醫，嘗已后危疾，以故出入禁掖。公主藥弗效，持道家治病符水入治。后驚曰：「姊甯知宮中禁嚴，與外間異邪？」令左右藏之；俟帝至，具言其故。帝曰：「此人之常情耳。」后即藝符於帝前。宮禁相汀傳，厭魅之端作矣。未幾，后養母聽宣夫人燕氏、尼法端與供奉官王堅為后禱祠。事聞，詔入內押班梁從政、管當禦藥院蘇珪，即皇城司鞫之，捕逮宦者、宮妾幾三十人，搒掠備至，肢體毀折，至有斷舌者。獄成，命侍御史董敦逸覆錄，罪人過庭下，氣息僅屬，無一人能出聲者。敦逸秉筆疑未下，郝隨等以言脅之。敦逸畏禍及己，乃以奏牘上。詔廢后，出居瑤華宮，號華陽教主、玉清妙靜仙師，法名沖真。
  12. ↑ Tống sử, quyển 18
  13. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 初，章惇誣宣仁后有廢立計，以后逮事宣仁，惇又陰附劉賢妃，欲請建為后，遂與郝隨構成是獄，天下冤之。敦逸奏言：「中宮之廢，事有所因，情有可察。詔下之日，天為之陰翳，是天不欲廢后也；人為之流涕，是人不欲廢后也。」且言：「嘗覆錄獄事，恐得罪天下後世。」帝曰：「敦逸不可更在言路。」曾布曰：「陛下本以皇城獄出於近習推治，故命敦逸錄問，今乃貶錄問官，何以取信中外？」乃止。帝久亦悔之，曰：「章惇誤我。」
  14. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 87
  15. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 元符末，欽聖太后將復后位，適有布衣上書，以后為言者，即命以官；於是詔后還內，號元祐皇后，時劉號元符皇后故也。崇甯初，郝隨諷蔡京再廢后，昌州判官馮澥上書言后不得復。台臣錢遹、石豫、左膚等連章論韓忠彥等信一布衣狂言，復己廢之後，以掠虛美，望斷以大義。蔡京與執政許將、溫益、趙挺之、張商英皆主其說。徽宗從之，詔依紹聖詔旨，復居瑤華宮，加賜希微元通知和妙靜仙師。
  16. ↑ 《宋史·卷一十九·本紀第十九·徽宗一》: 丁酉，治臣僚議復元祐皇后及謀廢元符皇后者罪，降韓忠彥、曾布官，追貶李清臣為雷州司戶參軍，黃履為祁州團練副使，竄曾肇以下十七人。己亥，籍元祐及元符末宰相文彥博等、侍從蘇軾等、余官秦觀等、內臣張士良等、武臣王獻可等凡百有二十人，禦書刻石端禮門。庚子，以元符末上書人鐘世美以下四十一人為正等，悉加旌擢；范柔中以下五百余人為邪等，降責有差。時世美已卒，詔贈官，仍官其子一人。壬寅，貶曾布為武泰軍節度副使。甲辰，詔：「元符三年、建中靖國元年責降臣僚已經牽復者，其元責告命並繳納尚書省。」冬十月癸亥，蔣之奇罷。戊辰，詔責降宮觀人不得同一州居住。甲戌，以御史錢遹、石豫、左膚及輔臣蔡京、許將、溫益、趙挺之、張商英等言，罷元祐皇后之號，復居瑤華宮。
  17. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 91
  18. ↑ Kinh đô triều Tống, nay thuộc Khai Phong, Hà Nam, Trung Quốc
  19. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 97
  20. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 靖康初，瑤華宮火，徙居延甯宮；又火，出居相國寺前之私第。金人圍汴，欽宗與近臣議再復后，尊為元祐太后。詔未下而京城陷。時六宮有位號者皆北遷，后以廢獨存。
  21. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 張邦昌僭位尊號為宋太后，迎居延福宮，受百官朝。胡舜陟、馬伸又言，政事當取后旨。邦昌乃復上尊號元祐皇后，迎入禁中，垂簾聽政。
  22. ↑ Huyện Cự Dã, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc
  23. ↑ “Academia Sinica - Chuyển hoán Trung Tây 2000 năm”. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 5 năm 2010. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2015.
  24. ↑ Thương Khâu, Hà Nam, Trung Quốc hiện nay
  25. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 98
  26. ↑ Tống sử, quyển 24
  27. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 后聞康王在濟，遣尚書左右丞馮澥、李回及兄子忠厚持書奉迎。命副都指揮使郭仲荀將所部扈衛，又命禦營前軍統制張俊逆於道。尋降手書，播告天下。王至南京，后遣宗室士㒟及內侍邵成章奉圭寶、乘輿、服禦迎，王即皇帝位，改元，后以是日撤簾，尊后為元祐太后。尚書省言，「元」字犯后祖名，請易以所居宮名，遂稱隆祐太后。
  28. ↑ Thiệu Hưng, Chiết Giang, Trung Quốc hiện nay
  29. ↑ Tục tư trị thông giám, quyển 104
  30. ↑ 《宋史·卷二十五·本紀第二十五·高宗二》: 傅等迫帝遜位於皇子魏國公，請隆祐太后垂簾同聽政
  31. ↑ 《宋史·卷二十五·本紀第二十五·高宗二》: 夏四月戊申朔，太后下詔還政，皇帝復大位。帝還宮，與太后御前殿垂簾，詔尊太后為隆祐皇太后。
  32. ↑ 《宋史·卷二百四十三·列傳第二·后妃傳下·昭慈孟皇后》: 逾年，傅與劉正彥作亂，請太后聽政。又請立皇子。太后諭之曰：「自蔡京、王黼更祖宗法，童貫起邊事，致國家禍亂。今皇帝無失德，止為黃潛善、汪伯彥所誤，皆已逐矣。」傅等言必立皇太子，太后曰：「今強敵在外，我以婦人抱三歲小兒聽政，將何以令天下？」傅等泣請，太后力拒之。帝聞事急，詔禪位元子，太后垂簾聽政。朱勝非請令臣僚得獨對論機事，仍日引傅黨一人上殿，以釋其疑。太后從之，每見傅等，曲加慰撫，傅等皆喜。韓世忠妻梁氏在傅軍中，勝非以計脫之，太后召見，勉令世忠速來，以清岩陛。梁氏馳入世忠軍，諭太后意。世忠等遂引兵至，逆黨懼。朱勝非等誘以復辟，命王世修草狀進呈。太后喜曰：「吾責塞矣。」再以手劄趣帝還宮，即欲撤簾。帝令勝非請太后一出禦殿，乃命撤簾。是日，上皇太后尊號。
  33. ↑ 《宋史·卷二十五·本紀第二十五·高宗二》: 入宮禁中，嘗微苦風眩。有宮人自言善符呪，疾良已。太后驚曰：「仁吾豈敢復聞此語耶！」立命出之。太后生辰，置酒宮中，從容謂帝曰：「宣仁太后之賢，古今母后未有其比。昔奸臣肆為謗誣，雖嘗下詔明辨，而國史尚未刪定，豈足傳信？吾意在天之靈，不無望於帝也。」帝聞之悚然。后乃更修《神宗》、《哲宗實錄》，始得其正，而奸臣情狀益著。帝事太后極孝，雖帷帳皆親視；或得時果，必先獻太后，然後敢嘗。宣教郎范燾與忠厚有憾，誣與太后密養欽宗子。帝曰：「朕于太后如母子，安得有此。」即治其罪。紹興五年春，患風疾，帝旦暮不離左右，衣弗解帶者連夕。
  34. ↑ 《宋史·卷二十六·本紀第二十六·高宗三》: 八月丙寅，丁丑，祔昭慈獻烈皇后神主于溫州太廟。
  35. ↑ 《宋史·卷二十五·本紀第二十五·高宗二》: 四月，崩於行宮之西殿，年五十九。遺命擇地攢殯，俟軍事寧，歸葬園陵。帝詔曰：「朕以繼體之重，當從重服，凡喪祭用母后臨朝禮。」上尊號曰昭慈獻烈皇太后，推恩外家凡五十人。殯於會稽上皇村，附神主於哲宗室，位在昭懷皇后上。三年，改諡昭慈聖獻。后性節儉謙謹，有司月供千緡而止。幸南昌，斥賣私絹三千匹充費。尋詔文書應奏者避后父名，不許；群臣請上太皇太后號，亦不許。忠厚直顯謨閣，台諫、給舍交章論列，后聞，即令易武，命學士院降詔，戒敕忠厚等不得預聞朝政、通貴近、至私第謁見宰執。以恩澤當得官者近八十員，后未嘗陳請。初，后受冊日，宣仁太后歎曰：「斯人賢淑，惜福薄耳！異日國有事變，必此人當之。」后皆如所云。
Hoàng hậu nhà Tống
Tống Thái Tổ
Tống Thái Tông
Tống Chân Tông
Tống Nhân Tông
Tống Anh Tông
Tống Thần Tông
Tống Triết Tông
Tống Huy Tông
Tống Khâm Tông
Tống Cao Tông
Tống Hiếu Tông
Tống Quang Tông
Tống Ninh Tông
Tống Lý Tông
Tống Độ Tông




Hoàng hậu, Hoàng thái hậu
truy phong, tôn phong
Tống Thánh Tổ
Tống Hi Tổ
Tống Thuận Tổ
Tống Dực Tổ
Tống Tuyên Tổ
Tống Thái Tổ
Tống Thái Tông
Tống Chân Tông
Tống Nhân Tông
Tống Thần Tông
Tống Huy Tông
Tống Hiếu Tông
Tống Độ Tông
Chính thất của Hoàng đế
Tống Cung Tông
Sinh mẫu của Hoàng đế
Tống Anh Tông
Tống Hiếu Tông
Tống Lý Tông
Tống Độ Tông
Tống đế Bính
Chú thích: # Bị phế khi đang tại vị; ~ Từng bị phế khi tại vị, sau được khôi phục; * Từng lâm triều thính chính
Nhà
cai trị
Nam Tống
Kim
Văn thần-Tướng lĩnh
Nam Tống
Lý Cương • Chủng Sư Đạo • Chủng Sư Trung • Trương Thúc Dạ • Tông Trạch • Nhạc Phi • Trương Tuấn • Hàn Thế Trung • Ngô Giới • Lưu Quang Thế • Diêu Bình Trọng • Tần Cối • Triệu Lập • Lưu Kỹ • Vương Quý • Dương Tồn Trung • Trương Tuấn • Lưu Tử Vũ • Vương Ngạn • Đỗ Sung • Lã Chỉ • Ngô Lân • Ngưu Cao • Trương Hiến • Nhạc Vân • Vương Đức • Vương Luân • Triệu Đỉnh • Lương Hồng Ngọc • Lưu Thế Tương • Dương Tái Hưng • Dương Nghi Trung • Dương Chính • Sử Hạo • Trần Khang Bá • Ngu Doãn Văn • Vương Hữu Trực • Vương Cương Trung • Ngụy Thắng • Lý Bảo • Lý Hiển Trung • Lý Hoành • Vương Quyền • Thiệu Hoành Uyên • Thang Tư Thoái • Tân Khí Tật • Đặng Hữu Long • Hoàng Phủ Bân • Khâu Sùng • Ngô Đĩnh • Phương Tín Nhụ • Hàn Thác Trụ • Trình Tùng • Lý Hảo Nghĩa • An Bính • Triệu Phương • Mạnh Tông Chính • Hỗ Tái Hưng • Giả Thiệp • Triệu Phạm • Triệu Quỳ • Sử Di Viễn • Hứa Quốc • Sử Tung Chi • Tất Tái Ngộ • Mạnh Củng
Kim
Niêm Một Hát • Oát Ly Bất • Ngoa Lý Đóa • Ngột Truật • Thát Lại • Hàn Thường • Đỗ Sung • Chân Châu • Ngân Thuật Khả • Thát Lại • Triệt Ly Hát • A Lý Bồ Lư Hòn • Tát Ly Hát • Lâu Bảo • Lâu Thất • Bôn Đổ • Lưu Ngạn Tông • Khổng Ngạn Chu • Cao Trung Kiến • Lương Hán Thần • Đồ Đan Hợp Hỉ • Đồ Đan Trinh • Hoàn Nhan Trịnh Gia Nô • Ngột Thạch Liệt Lương Bật • Lý Thông • Mộng Hoạt • Gia Luật Nguyên Nghi • Bộc Tán Trung Nghĩa • Ngột Thạch Liệt Chí Ninh • Bồ Sát Đồ Mục • Bột Triệt • Bộc Tán Quỹ • Hoàn Nhan Sùng Hạo • Ngột Thạch Liệt Hồ Sa Hổ • Thuật Hổ Cao Kỳ • Ngột Thạch Liệt Tử Nhân • Hoàn Nhan Khuông • Vương Thế An • Ô Khố Luân Khánh Thọ • Hoàn Nhan Trại Bất • Đồ Hải • Bộc Tán An Trinh • Lã Tử Vũ • Ngột Thạch Liệt Nha Ngô Đáp • Hoàn Nhan Nguyên Nô • Hoàn Nhan Ngoa • Hoàn Nhan Thừa Dụ • Thì Toàn • Hoàn Nhan Hốt Tà Hổ • Hoàn Nhan Thừa Lân • Trương Thiên Cương
Nhân vật khác
Sự kiện liên quan
Hiệp ước